Ardından

Bir Büyük Leydinin Ardından

Erhan Karaesmen, Cumhuriyet gazetesi, Kültür eki


Ferhunde hanım, Türk piyanosunun ve Türk eğitim dünyasının çok özel bir insanıydı. Bir büyük kadındı. Çok zeki, olayları çok çabuk algılayıp süratle sentez yapabilen, bir değişik aydındı. 'On parmağında on marifetin bulunduğu' söylenen çok becerikli insanlardan biriydi. Giysi ve triko alanında çok ince bir zevkle tasarımını kendi yaptığı birtakım ürünleri, o akıl almaz becerikli parmaklarıyla kendisi örer, çatar, hazırlardı. Ama elbette tüm bunların üstünde ve hepsinin de çok renkli bir karışım olarak benzersiz bir eğitimciydi.

Aynı etkinlik dünyasının çok üstün iki insanı, evlenip bir aile hayatı sürdürdüğünde, birinin diğerinin gölgesinde kaldığı ya da öbürü için kendini feda etmek zorunluluğunu hissettiği gibi düşünceler yaygındır. Ulvi Cemal – Ferhunde Erkin ailesi, bu yalınkat düşünceyi çok açıkta bırakacak bir özgün ve dengeli mutluluk simgesiydi. Başarılı anne baba, başarılı besteci, başarılı piyanist ve olağanüstü bir eğitici bir araya gelmişlerdi. İki tane güzel çocuk yetiştirdiler. Ama Ferhunde hanımdan feyz alan sanat ve piyano dünyasından insanın sayısı çok daha fazla oldu. Kendisinden 'hayatımın insanı; manevi validem' sözcükleriyle bahseden Filiz Ali dostumuz, Ferhunde hanımın aşırı titizliğinden ve zor beğenirliliğinden bol miktarda nasibini aldığını da hiç saklamaz. Dinlemiyormuş gibi ve sanki kafası başka işlerle meşgulmüş gibi bir köşede oturan büyük eğitici, en küçük detayına kadar gizli bir titizlikle izlediği parçanın sonunda; "şurası böyle olmalıydı, burasında şunlara dikkat edilmeliydi" değerlendirmesini rahatlıkla yapabilen müstesna bir izleyiciydi. Öğrenciliğini yapmış olanlar için bir efsaneydi. Kendisini bu ölçüler içinde tanıma zevkine ulaşmamış bizler gibi, sonraki kuşakların tutkulu müzik meraklıları için de müthiş saygıyla yaklaşılan bir mabude gibiydi.

Çok uzun on yıllar yabancı eğiticilerin sultası altında yürümüş Türk müzik eğitimi dünyasında Ankara Konservatuvarı, yenilikçi ve ulusalcı bir havanın başlatıcılığını ve yürütücülüğünü yükümlenmişti. Ferhunde Erkin-Mithat Fenmen ikilisinin başlattığı çağdaş eğitimcilik, sonraki kuşaktan kendilerinden de feyz almış diğer eğiticilerin büyük gayretleriyle devam etti. Zaman zaman belki inişler, çıkışlar yaşadı. Ancak Ankara'da hâlâ bir piyano eğitim odaklaşması mevcutsa, bunda çok büyük payı ve varlığı Ferhunde hanım taşımıştı.

Ferhunde hanımın gidişiyle, Türk müzik ve eğitim dünyası, sadece nostaljik anılarla dolu, parlak ve renkli bir dönemin son temsilcisinin kaybına üzülmüyor, ayrıca müzik eğitimi alanında ve genelde müziğin kendisinde toplum içinde gittikçe gevşeyen ve hatta çözülen duyarlılığın sızısını böylesine derin bir kayıp vesilesiyle bir kez daha anımsıyor. Çağdaş müziğe doğru yönelme ve oradaki devrimci arayışlar, Cumhuriyet dönemi kültür hareketleri içinde belki en başarılısı olmadı; olamadı, ama en azından Ferhunde Erkin gibi bir efsane kadın sanatçının filizlenip yeşermesine müsaade etti. Müzik dünyamızın geleceğinde de bu tür filizlenmelerin ve yeşermelerin yeniden yer almaya başlayacağını umarak, tüm müzik dünyasına Ferhunde Erkin'i yitirişimizden dolayı başsağlığı diliyorum. Aziz anısı önünde saygıyla eğiliyorum.